Meslek standartları, mesleki ve teknik eğitim müfredatlarını, bir mesleğin başarı ile yürütülebilmesi için gerekli olan nitelikleri belirlemektedir. Standartlar ve standartlara bağlı olarak oluşturulan yeterlilikler, meslekte yeterlilik belgesi alabilmek için yapılacak sınavlarda aranacak ölçme ve değerlendirme ölçütlerini de belirlemektedir. Bu sebeple meslek standardı hazırlanırken teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetlerin tümünü bir bütün olarak göz önüne almak gerekir. Tübider VOC Test Merkezleri Projesi çalışmalarında meslek standartları hazırlanırken tüm süreç göz önüne alınmış ve tekrar tekrar geriye dönerek düzeltmeler ve yenilemeler yapılmıştır.
Bilişimde Sertifikasyon
Günümüzün hızla değişen bilişim sektöründe bireylerin kendine bir kariyer sağlayabilmesi için bilgi, beceri ve deneyimlerini belgelemeleri istenmektedir. Sertifikasyonlar, tanımı belirlenmiş bir bilgi ve beceri düzeyi için gerekli birikimi ölçüp değerlendiren belgeleme standartlarıdır.
Bilişim teknolojilerine yapılan yoğun yatırımlar ile şirketlerde bu yatırımlarını tecrübeye ve sertifikaya sahip bilişim teknolojileri profesyonellerine emanet etme arzusu çoğalmaktadır. İş başvurularınızda öne geçmenizi, sektörde yer edinmenizi sağlayabilecek olan bu sertifikalar uluslararası alanda da kabul görmenizi, dünyaya açılabilmenizi sağlar. Sertifikasyon bilişim sektörü açısından bakıldığında uzmanlığınızın bir ispatı demektir.
Bugüne kadar bilişim teknolojileri alanında CompTIA A+, Network+, gibi marka-bağımsız sertifika programlarının yanında, genellikle teknoloji üreten firmaların kendi ürünleriyle ilgili sertifikasyon programları vardı. Microsoft ve CISCO ülkemizde bu alanda önder konumdadır. O ürünü kullanacak uzmanlar yetişmeden ürünlerin doğru ve verimli kullanılmaları mümkün olmadığından özellikle yazılım ürünleri geliştirilirken eğitim ve sınav içerikleri de birlikte hazırlanmaktadır. Özellikle ürün sağlayıcıların desteği ile organize edilen çeşitli eğitim süreçleriyle bu sertifikasyon sınavına hazırlanılmaktadır. Sertifikasyon sınavları, söz konusu eğitim süreçlerinin hedef ölçülere uygunluğunu değerlendirmekte, bilgiye gerçekten egemen uzmanlarla, bildiğini varsayanları birbirinden ayırmaktadır.
Mesleki Yeterlilik Kurumunun kurulmasıyla Türkiye’de mesleklerin ve meslek standartlarının tanımlanması, ulusal yeterliliklerin belirlenmesi, örgün ve yaygın eğitim ve öğretim kurumlarının bu yeterliliklere göre eğitim hazırlamalarının sağlanması ve yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarının akreditasyonu tekrardan düzenlenmiş gerekli hukuki alt yapı oluşturulmuştur.
Tübider VOC Test Merkezleri Projesi çerçevesinde “Bilgisayar Donanım Elemanı Seviye 4-5” ve “Ağ Teknolojileri Elemanı Seviye 4-5-6” meslek dallarında standart taslakları hazırlanmıştır.
Meslek Tanımları
MYK Yönetim Kurulu 15 Mart 2011 tarihinde İstanbul Ticaret odasını bilişim teknolojileri alanında meslek standartlarını hazırlamak üzere yetkilendirmiştir. İTO ile yapılan “Meslek Standardı Hazırlama İşbirliği Protokolü” çerçevesinde taslak meslek standardı hazırlanacak mesleklerin belirlenmesi amacıyla İTO koordinatörlüğünde sektörün önemli sivil toplum kuruluşları olan TÜBİDER Bilişim Sektörü Derneği, TÜBİSAD Bilişim Sanayicileri Derneği, Türkiye Bilişim Vakfı (TBV), Yazılım Sanayicileri Derneği (YASAD), TBGD Bilişim Güvenliği Derneği ve Test Derneği seri toplantılar yapılarak meslekler, seviyeleri ve öncelikleri yanda görülen tablodaki gibi belirlemiştir.
Tübider VOC Test Merkezi projesi Meslek Standartları hazırlama sürecinde örneğin Bilgisayar Donanım Elemanı (Seviye 4) meslek tanımı aşağıdaki biçimde tespit edilmiştir.
Meslek Tanımı: Bilgisayar Donanım Elemanı (Seviye 4), İSG, çevre koruma, kalite kural ve yöntemleri çerçevesinde; yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; bilgisayar sistemleri ve çevre birimlerinin montaj üretiminin yapıldığı ve/veya kullanıldığı sektörlerde; bilgisayar sistemleri ve çevre birimlerinin montajını yapan, işletim sistemlerini kuran ve yapılandıran, parçalarını değiştiren, arızasını tespit eden, tespit edilen arızasını gideren, bakımını yapan, teknik destek veren, küçük ölçekli ağ kurulumunu yapan, görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten nitelikli meslek elemanıdır.
Meslek tanımı yaparken mesleğe ait tüm ana görevlerin bu cümlede geçmesine dikkat ediniz. Örneğin bu mesleğin tanımını okuduğumuzda ana görevlerden birinin “bilgisayar sistemleri ve çevre birimlerinin montajını yapmak” olduğunu hemen anlıyoruz. En kolay meslek tanımı tüm ana görevlere atıf yapan bir cümleden oluşur. Bu sebeble, aşağıda iş akışında da belirttiğimiz gibi, meslek tanımını görev ve işlemleri (yani meslek profilini) belirledikten sonra oluşturmanız daha pratik olacaktır.
Meslek tanımını yaptıktan sonra bu bölümde kişilerin bu mesleği doğru biçimde icra edebilmeleri için ne gibi temel bilgi beceri ve yetkinliklere sahip olması gerektiğini de belirtebilirsiniz. Bilgisayar Donanım Elemanı için örneğin:
Meslek elemanının, yaptığı işlemlerde, teknik dokümantasyona uygun olarak, bilgisayar sistemleri ve çevre birimlerinin kurulması ve yapılandırılması, meydana gelebilecek arızaların belirlenmesi, nedenlerinin bulunarak giderilmesi, istenilen şekilde çalışmasının sağlanması ve bu işlemleri yerine getirebilecek düzeyde elektrik, elektronik ve bilgisayar donanımı bilgisine sahip olması esastır. İşlemler sırasında, bilgisayar donanım birimleri üzerinde, bunların özelliklerine uygun ölçme, ayarlama ve programlama işlemlerinin yapılması, elemanın mesleki yetkinliğini gerektirir.
Mesleğin tanımı bölümünde görev ve işlemleri hangi amirden alacağı ve sonuçlarını kime raporlayacağı da özet olarak belirlenmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta doğal olarak AYÇ (Avrupa Yeterlilik Çerçevesi)’dir. Eğer standardı hazırlanan meslek 3 veya 4 seviyesi gibi daha çok emir alan, kendi başına görevleri tanımlamayan ve işlem sonuçlarını kendi mesleğinde daha üst seviyeli bir çalışanına raporlayan konumda ise bunları belirtmelisiniz. Örneğin:
Birim faaliyetlerinden tek başına sorumlu olabileceği gibi, beşinci seviye bir bilgisayar donanım elemanına bağlı olarak da çalışabilir. Bağlı olduğu beşinci seviye bir bilgisayar donanım elemanı varsa, ortak mesleki görev ve işlemlerini, amirinin yapacağı yönlendirme ve yetkilendirmelere göre gerçekleştirir. İşlemlerin yapılmasında iş talimatlarına uygun çalışır ve sorumluluk alanı dışında kalan arızaları ve hataları ilgili kişilere bildirir.
Son olarak da elemanın diğer sorumluluklarının özetlenmesi faydalı olacaktır. Örneğin:
İşlemleri tamamlanan donanım birimleri veya sistemlerin teknik talimatlarında belirtilen özelliklere sahip olması, çalışılan yerin ve kullanılan araç-gereçlerin bakım ve temizliğinin yapılması, iş akışının aksamadan devamının sağlanması ve bu işlemlerin yapıldığı sahada çalışılan diğer kişilerin emniyetinin sağlanması, bu elemanın sorumlulukları arasında yer alır.
Çok temel görev ve işlemlere haiz bazı mesleklerin sadece 3 veya 4 seviyesinde AYÇ’de tanımlandığı ve bu mesleklerdeki elemanlara görev veren amirlerin ise farklı meslek dallarında tanımlandığı görülmektedir. Bu amaçla bir meslek alanına ait tüm mesleklerin birlikte ele alınması ve önce bir meslek ağacı çizilerek tüm seviyelerin belirlenmesi ve ast/üst ilişkilerinin tanımlanması tavsiye edilir.
Mesleki Yeterlilik Kurumu meslek standartlarını sektör komitesine sunmadan önce zaten bir seviye karşılaştırma tablosu istemektedir bu sebeple baştan bu tür bir tablo yapılması ve seviyelerin belirlenmesi tavsiye edilir. Bilgisayar Donanın Elemanı mesleğinde seviyeler arasındaki farklılaşma daha çok bilgi düzeyinde tutulmuş ve sektördeki uygulamalara paralel elektronik tamir yapan teknik elemanları seviye 5’e alınması kararlaştırılmıştır. Bunun yanında aşağıdaki karşılaştırma tablosunda da görüldüğü gibi beceri ve yetkinliklerde de ayrımlar konulmuştur.
Görüldüğü gibi meslek tanımları, buna bağlı olarak meslek alanına ait tüm mesleklerin belirlenmesi ve yeterlilik seviyelerinin tespitinin doğru yapılması meslek standardı hazırlama sürecinin en önemli aşamasıdır. Bir başka örnek vermek gerekirse daha üst seviye yeterlilikleri de içeren bilişim meslek alanındaki “Ağ Teknolojileri Elemanı” karşılaştırma tablosu aşağıdadır.
Görüldüğü gibi Ağ Teknolojilerinde Seviye 6 meslek elemanı daha çok sorumlulukları olan ve idareci rolündedir. Bu durumda olan meslek seviyelerinde aşağıda “torba görevler” olarak tabir edilen İSG Önlemleri, Çevre Koruma Önlemleri, Kalite Uygulamaları ve İş Organizasyonu ana görevlerinde daha çok bilgilendirme, planlama, denetleme, personel yönlendirmesi, düzenleme yapma ve koordinasyon sağlama gibi yönetim işlemleri bulunmaktadır.
MESLEK PROFİLİ (Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri)
Görevler işlemler ve başarım ölçütlerinin belirlendiği meslek profili DACUM (Developping a Cirriculum) analiz yöntemiyle yapılması tavsiye edilen bir süreç olmasına rağmen Tübider’in belirlediği çalışma yöntemi aşağıdaki gibi olmuştur.
- Masa Başı Araştırması
Bu aşamada CompTIA ve benzeri uluslararası meslek standartları tercüme edilerek incelenmiş, ISCO ve AYÇ ile ilişkileri irdelenmiştir. Bu aşamada örneğin İTO’nun ilk olarak “Donanım Elemanı” olarak tespit ettiği meslek adının uluslararası standartlara uymadığı tespit edilerek bu meslek adı “Bilgisayar Donanım Elemanı” olarak değiştirilmiştir. MYK’nın ve devletin diğer kurumlarının ortak bir çalışması ile “teknisyenlik” kelimesinin meslek adlarında kullanılması zorunluluğunu burada da vurgulamak isteriz. AYÇ uyum sürecinde bu sorunun önümüze gelmesi kaçınılmazdır.
Masa başı araştırmamız sürecin tümünde sürdüğü gibi halen de sürmektedir. Özellikle uluslararası araştırmalarınız için bazı ipuçları vermek gerekirse örneğin İngilizcede yeterlilik (qualification) kelimesinin “bilgi, beceri veya yetkinliğin resmi ifadesi” olarak tanımlandığı gibi bazen de diploma, sertifika veya derece anlamına geldiği görülmekte, yeterlilik kelimesi nitelik (quality) kelimesi ile karıştırılmaktadır. Bu sebeple yeterlilik (qualification), yetkinlik (competency), bilgi (knowledge), beceri (skill) vb. kelimeler ile araştırma yaparken incelediğiniz dokümanın bir eğitim kurumu tarafından mı hazırlandığına yoksa mesleki bir kurum tarafından mı hazırlanmış olduğuna dikkat ediniz.Uluslararası jargonda “Critical Work Functions” MYK meslek standardındaki görevlere, “Key Activity” işlemlere, “Performance Indicators” ise performans çıktılarına karşılık gelmektedir. Meslek standartlarını hazırlarken herkesin anlayabileceği açıklıkta ve sadece resmi kurumlardan eğitim almış kişileri değil, “alaylı” olarak tabir edilen kesimin önceki öğrenmelerinin tanınmasını da içine aldığını düşünerek işgücü potansiyelinin artması ve motivasyonu açısından çok önemli olduğunu düşünmelisiniz. - İş Gözlem Metodu
Bu aşamada Bilgisayar Donanım Elemanı ve Ağ Teknolojileri Elemanı olarak görev yapan meslek elemanları mesleklerini icra ettiği alanda ziyaret edilerek görev ve süreçler incelenmiştir. İş gözlem metodu yapan kişilerin meslek alanında ciddi deneyimli ve bu mesleğe ait eğitimi vermiş olması tercih sebebidir. Aksi takdirde çok fazla gereksiz, yalan yanlış, kulaktan dolma bilgiler ile icra edilen mesleklerin “standartlarını” çıkarıyor olabilirsiniz. Amacımız mesleğin nasıl doğru bir biçimde yapılması gerektiğini tanımlamaktır; mesleğin nasıl yanlış yapıldığını ortaya çıkarmak değil. - DACUM (Developing A Curriculum) İş/Süreç Analizi Yöntemi
SİSMA (Sistem, İş, Süreç, Meslek Analizi) kelimelerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulan bir analiz yönteminin adıdır. 1960’lı yıllarda Kanada’da öğretim programlarının geliştirilmesi
amacıyla kullanılmaya başlandığı için, İngilizce’de öğretim programı geliştirmenin kısaltması olan DACUM (Developing Curriculum) yöntemi olarak tanınmaktadır. DACUM yöntemi 1976 yılından itibaren Amerika Birleşik Devletleri’nde Ohio State Üniversitesi bünyesinde CETE (Center on Education and Training)’nin, özellikle Prof. Dr. Robert Norton’un çalışmaları sonucu sistem, süreç, iş, ve meslek analizi yapılması çalışmalarında da kullanılmaya başlanmış ve giderek tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. (1)DACUM yönteminin dayandığı temel fikir, analizi yapılacak bir sistemin, problemin, sürecin, mesleğin veya bir konunun o alan hakkında bilgi sahibi veya bizzat çalışanlarının yardımı ve etkin katılımı ile incelenmesidir. Söz konusu yöntemin kullanılması yoluyla, iş süreçlerinde iki-üç gün gibi kısa bir sürede güncel bir analizin yapılabilmesine ve verimli sonuçlar alınabilmesine olanak verdiği için etkin, hızlı ve düşük maliyetli bir yöntem olarak kabul edilmektedir.Tübider meslek standartları hazırlama sürecinde DACUM çalıştaylarında özellikle bilişim teknolojileri öğretmenlerinin, yeterlilikler de göz önüne alınarak yaptıkları katkılar çok etkileyici olmuştur. Meslek standartları hazırlarken “sonsuzluk çukuru” denilen daha da detaylı yazma problemi DACUM çalıştaylarında önlenmiştir. Ayrıca bu çalıştaylar ortak akıl oluşturma ve bilgi beceri ve yetkinlikler ele alınarak AYÇ uyumlu yeterlilik sevilerinde meslek standardı oluşturmada çok yararlı olmuştur. - Uluslararası meslek standartlarının adaptasyonu
Son olarak hazırlanan standartların, uluslararası standartlara adaptasyonu irdelenmiştir. Bazı meslek dallarında ISCO veya benzeri
uluslararası standartlarda birden fazla karşılık veya farklı yeterlilik seviyeleri için farklı meslek tanımlamaları bulunabilir. Burada en önemli kriter öncelikle mesleğin Türkiye’de nasıl icra edildiği ve görev ve süreçlerdeki ayrımlardır.
Görevler ve işlemlere bir örnek olabilmesi için aşağıda “Bilgisayar Donanım Elemanı” meslek dalı (Seviye 4) meslek profili tablosu verilmektedir. “İSG önlemleri almak”, “Çevre koruma önlemleri almak”, “Kalite uygulamalarına destek vermek”, “İş organizasyonu yapmak” ve “Mesleki gelişim faaliyetlerini yürütmek” torba görevler olarak da adlandırılır ve içeriği mesleğin çalışma ortamı ve koşullarına göre değişir. Bu görevlerin olmadığı bir meslek düşünülemez.
Burada dikkat edilemesi gereken bir husus mesleğin çalışma ortamı ve koşullarına bir atıf yapılıyorsa buna ait yönetmeliklerinde “Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile ilgili Düzenlemeler” bölümünde belirtilmesidir. Örneğin lehim veya kaynak yapılan bir meslek dalında “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” söz konusu iken, ofis ortamında çalışıldığında buna gerek olmayacaktır. Ayrıca bu örnekte de olduğu gibi meslek standartlarına eklediğiniz bir yönetmeliğin çalışanlar için muhtemel bir sağlık raporuna ihtiyaç duyulmasına neden olacağını da göz önüne almalısınız.
Görev ve işlemler tablosunun tüm seviyeler için bir excel tablosunda çalışmasını öğütleriz. Bu yöntem, ileride yeterlilik çalışması için de faydalı olacaktır. Ayrıca farklı seviyeler için hazırlanacak tabloların MYK’nın istediği “Seviye Karşılaştırma” tablosuna da referans olacağı aşikardır.
Görev ve işlem tanımlarında, görev tanımının, tüm işlem tanımlarını kapsayacak şekilde olması gerekir. Aynı şekilde bir işlem tanımı, görev tanımı ile eşdeğer kapsamda bir ifade içermemelidir. Örneğin “İSG önlemleri almak” görevi altında “önlemleri almak” diye bir işlem tanımı yaparsanız muhtemelen kabul görmeyecektir. “Çalışılanlarla ilgili İSG önlemlerini almak” diye bir görev tanımı ise daha doğru olacaktır.
İşlemler ve başarım ölçütleri, birer eylemi ifade etmelidir. “İş emirlerini almak ve planlamak” şeklindeki tek bir işlem yerine “İş emirlerini almak” ve “İş planlaması yapmak” gibi iki ayrı işlem belirlemek daha doğru olacaktır. Bu örnek üzerinden gidersek; eğer iş emirlerini almak o görev ile ilgili çok önemli (ve ayrıca başarım ölçütleri olabilecek) bir işlem değil ise; “İş planlaması yapmak” işleminde bir başarım ölçütü olarak da yer alabilir.
Başarım ölçütünü de benzer bir örnekle ele alalım.
“Yapılacak işle ilgili araç, gereç ve takımların çalışma durumunu kontrol eder ve teknik talimatlarına göre işe hazırlar.” (YANLIŞ)
Yukarıdaki başarım ölçütü, “Faaliyetler için araç, gereç ve donanım temin etmek” işlemine ait bir başarım ölçütüdür. Ancak fark edebileceğiniz gibi “kontrol etmek” ve “işe hazırlamak” şeklinde iki farklı eylemi işaret etmektedir ve bu yanlıştır. Eğer bu kontrol ve hazırlık eylemleri birbirinden bağımsız ise, bunları iki farklı öğrenim çıktısında ifade etmek gerekir. Eğer bunlar iç içe ve aslında tek bir eylemi ifade ediyorsa (ki bu örnek için böyledir) aşağıdaki şekilde yazmak daha doğru olacaktır.
“Yapılacak işle ilgili araç, gereç ve takımların çalışma durumunu kontrol ederek teknik talimatlarına göre işe hazırlar.” (DOĞRU)
Yukarıdaki açıklamalardan da anlayacağınız gibi “ve” bağlacını kullanacağınız her yerde durup bir daha düşünmeniz faydalı olacaktır.
Meslek standartları hazırlama sürecinde torba görevleri tanımlarken halihazırda var olan örnek meslek tanımları hızla çoğalmaktadır. Bu örneklerin hangisinin sizin meslek standardınıza benzediğini tespit etmek çok önemlidir. Bir meslek dalında fiziksel işlemlere bağlı olarak İSG önlemlerinin kapsamı çok geniş iken, bazı meslek dallarında çok daha az olabilir. Örnek alıp yola çıkacağınız mesleğin, sizin çalıştığınız mesleğe mümkün olduğu kadar benzemesi önemlidir.
Standart kapsamında belirlenecek görev ve işlemler aynı zamanda çalışanın hukuki sınırlarını da ifade etmektedir. İş hukuku açısından yazacağınız her madde çalışana veya işverene bir sorumluluk yükleyecek veya üzerinden bir sorumluluğu alacaktır. Örneğin bir sunucu odasının olmazsa olmaz gereksinimi soğutma, yani klimadır. Ağ teknolojileri elemanı, sunucu odasındaki soğutma sisteminin kurulmasından nasıl sorumlu olacaktır. Eğer bu elemana “klima sistemini kurar” şeklinde bir işlem veya başarım ölçütü yazarsanız, hem başka bir mesleğin alanına girmiş, hem de hukuki olarak karşılayamacağı bir sorumluluğu yüklemiş olursunuz. Ancak soğutma sistemini tamamen bu elemanın alanından da çıkartamazsınız. Bu durumlarda hangi bağlantılı işlerin diğer meslek elemanları tarafından yapılması gerektiğini açık şekilde belirtmelisiniz. “İlgili personelin ısıtma, soğutma ve nem gibi çevresel düzenleyiciler ile ilgili işlemlerin yapılmasını sağlar” ifadesi bile çok doğru değildir. En doğru ifade “Klima sistemleri uzmanı ile iletişim kurarak, ısıtma, soğutma ve nem gibi çevresel düzenleyiciler ile ilgili işlemlerin yapılmasını sağlar” olacaktır.
Meslek elemanının görev, işlem ve başarı ölçütlerini seviyesine uygun olarak tanımlamalısınız. Pratikte 6. seviye bir ağ teknolojileri elemanı, çok zorunlu haller dışında kablo kanalı montajını yapmaz; ancak nasıl yapılacağını bilmek ve gerektiğinde de yapabilmek zorundadır. Dolayısı ile bu işlem 6. seviye bir elemanda “kablo kanallarının montajının yapılmasını sağlar” şekilde yer alırken, 5. veya 4. seviyede “kablo kanallarının montajını yapar” şekilde ifade edilebilir.
Ayrıca 5, 6 veya daha üzeri seviyelerde, yine o seviye ile uyumlu idari işlevlerin de tanımlanması gerekir. 5. seviye bir elemanda, “Kendisine tanınan yetki ve sorumluluklar çerçevesinde personelin idari işlemlerini yürütür” işlemi varken, 6. seviye elemanda “Personel yönetimi yapmak” şeklinde bir ana görev vardır.
Başarım ölçütleri, adından da anlaşılabileceği gibi somut ve ölçülebilir ifadelerle açıklanmalıdır. Soyut, kapsamı ve niteliği belirlenemeyecek ifadelere yer verilmemelidir. “Detaylara dikkat ederek”, “titiz ve düzenli olarak”, “etkin biçimde” veya “açık şekilde” ifadeleri birer başarım ölçütünü ifade etmez. Neye göre etkin veya açıktır işlem? Etkin veya açık olmasını sağlayan edimlere yer verilmesi veya hiç kullanılmaması doğru olacaktır.
Görev, işlem ve başarı ölçütlerinde kullandığınız mesleğe ait tüm özel terim kısaltmaların neyi ifade ettiğini, standardın “TERİMLER, SİMGELER VE KISALTMALAR” bölümünde açıklamalısınız İSG 
kısaltmasının veya IP adresinin ne demek olduğuna dair açıklamaya burada mutlaka yer vermelisiniz.
Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipman
Kullanılan araç, gereç ve ekipmanlar için Tübider VOC Test Merkezi projesinde web sitesinde görsel bir araç kullanılarak daha etkin bir anlatım sergilenmiştir.
Hazırlanan bir sorgu arayüzü ile farklı meslek dallarında ve seviyelerinde farklı kategorilere göre kullanılan araç, gereç ve ekipmanın görsel örnekleri ile belirlenmesi sağlanmıştır.
Kullanılan araç, gereç ve ekipman belirlenirken uluslararası standartlar, mesleğin ülkemizde bugünkü icrası ve bugüne kadar yapılmış çalışmalardaki normlar göz önüne alınmalıdır.
Bizdeki örnekte de olduğu gibi seviyeler arası fark daha çok bilgi ve beceriye dayalı olduğunda kullanılan araç, gereç ve ekipmanlarda belirgin değişiklikler olması kaçınılmazdır. Süreç içinde sadece bu tür farklılıklar bile seviyelerin tekrar tespitine ve her seviyedeki görev, işlem ve başarım ölçütlerinin belki de takrar yazılmasına neden olabilir.
Bilgi ve Beceriler, Tutum ve Davranışlar
Mesleğin tanımında da kısaca belirttiğimiz bilgi ve beceriler, tutum ve davranışlar tespit edilirken DACUM yöntemi ile ele alınan süreç analizleri kullanılmaktadır. Bizim tavsiyemiz bu analizleri yaparken mesleğin tüm aşamalarına aşina ehil insanların bu süreci moderasyonudur. Aksi durumda örneğin ISO 9001 belgesine sahip bazı meslek elemanlarının bile birçok konudan habersiz olduğunu tespit etmek gibi vakit kaybınız olabilir.
Bilgi ve becerileri tespit ederken yeterlilikleri belirleme sürecini de göz önüne almalısınız: Birçok mesleğin doğru bir şekilde icrası için temel bazı bilgiler olmalı ve ölçme değerlendirme sürecinde bunların da sahip olup olunmadığı sorgulanmalıdır.
Yeterliliklerin hazırlanma sürecinde tekrar farklı bir makalede de belirteceğimiz gibi özellikle bilgi ve beceriler için bir “bilgi bankası” oluşturulmasına başlanması tavsiye edilir. Böylece yeterliliklere bir baz teşkil edecek ve ölçme değerlendirme aşamasında bir kiriter oluşmuş olacaktır.
Sonuç: Meslek Standardı Hazırlama Süreci
Farklı meslek dalları için de bir örnek teşkil etmesi açısında son olarak tüm meslek standardı hazırlama sürecini bir akış diyagramı olarak vermek istiyorum. Burada bilimsel bir iddiamız olmadığını ve daha çok Tübider bilişim meslek standardı hazırlama sürecine ait bazı ipuçları vermek istediğimizi hatırlatmak isterim.
Meslek standardı hazırlama sürecinde yaşanan en büyük sıkıntının genellikle sanayiciyi bu konunun önemine ikna etmek olduğu, işverenlerin işgücü kaybını bahane ederek yapılan çalıştay ve toplantılara gerekli desteği vermede isteksiz davranmaları gösterilmektedir. Bilişim meslek standartları hazırlama süreci genelinde İTO Koordinasyonunda da benzer sorun yaşanmış ve hala yaşanmaktadır ancak Tübider’in VOC Test Merkezi Projesi çerçevesindeki süreçte meslek standartları hazırlama ekibinin motivasyonu bu sorunu çözmüştür.
Sürecin tümü veya bir bölümü hakkında herhangi bir sorunuz olduğunda seve seve yardımcı olacağımızı bilmelisiniz.
(1) Meslek analizi – Meslek standartları geliştirme http://sisma.com.tr/hizmetler/meslekstd.php
