Üniversite Gençliğine İş Bulma Sürecinde İpuçları: e-Beceriler/e-Yeterlilikler

Türkiye’nin her köşesinde, yüzlerce üniversitemizde farklı meslek dallarında halen okuyan birçok öğrencinin, mezun olduğunda iş ararken karşılaşacağı zorluklar, bu gençlerin kabusudur. Gençlerin çalışma hayatının ilk yıllarında başarılı olabilmek için günümüz ekonomisinde ne yapması gerektiğini çok iyi bildiklerini düşünmüyorum. Burada size, mesleğiniz ne olursa olsun iş arama sürecinde son derece yararı olacak ve iş hayatında sizi diğer insanların önüne geçirecek, 21. yüzyıl yeni ekonomisine ait bazı ipuçları vereceğim. Dünyada artık her meslek dalında aranan ve evrensel standartları olan kavramlardan e-Beceriler ve e-Yeterlilikleri inceleyeceğiz.

Not: Bu yazı bir tercüme/derlemedir, kaynaklar aşağıda belirtilmiştir, ayrıca bu yazının sadece sonuna kadar okuyabilecek gençlere bir faydası olacağını düşünüyorum.

Temel Tanımlar

Türk Dil Kurumu beceri için, “kişinin yatkınlık ve öğrenime bağlı olarak bir işi başarma ve bir işlemi amaca uygun olarak sonuçlandırma yeteneği, karmaşık ve devimsel eylemleri değişik koşullar altında da yeterlikle yapabilme gücü” tanımını yapıyor. Bu tanım iş hayatında gereken çoklu disiplin ve özellikle, tüm sektörler için bir kaldıraç etkisi olduğu açıkça bilinen bilişim becerilerinin önemini de ortaya çıkarıyor. Becerinin tanımını anlamak yeterlilik tanımını anlamaktan çok daha kolaydır. “Gözle görünür sonuçlara ulaşabilmek için bilgiyi kullanabilme becerisi, yetenekler ve davranışlar ” yani yeterlilik tanımı birçok insan için oldukça muğlâktır çünkü tanımlar bir anlamda birbirini de refere etmektedir.

Bu yazıda incelediğimiz e-yeterlilik açıklamaları, dijital yaşamda bilgiyi, yetenekleri ve davranışları bütünleştirmek ve aynı zamanda bunları harmanlayabilmek içindir.

Yetenek, “idari ya da teknik görevleri yerine getirebilme becerisi ” olarak tanımlanır. İdari ya da teknik yetenekler yeterliliğin bir parçasıdır ve temel yetenekleri, yeterliliğin biçimi belirler. Davranışın buradaki anlamı “kavrama ve ilişkisel kapasite”(örneğin; analiz kapasitesi, sentez kapasitesi, esneklik, faydacılık vb.) olarak tanımlanır. Eğer yetenekler ve bilgi birer bileşen ise, davranış bunları bir arada tutan yapıştırıcıdır. Bilgi, “ne bildiğini belirlemek” (örneğin; programlama dili, tasarım araçları vb.) olarak tarif edilir.

Bu yazıda anlatılmak istenen, dijital ekonomide hem kişisel hem profesyonel e-beceriler gerektiğidir ancak yazıda bahsettiğimiz yeteneklerin, günümüzde kabul gören jargon ile “Word veya Excel kullanmayı bilmek” veya “PowerPoint kullanabilmek” şeklindeki tanımlarından çok daha ileri düzeyde olduğunu söylemeliyim. Dijital ekonomide, insanlarla etkili iletişim için üst düzey düşünme, yaratıcı yetenekler ve teknoloji okur-yazarlığı da dâhil olmak üzere çeşitli beceriler gereklidir. Dijital okur-yazarlık konusunda farklı seviyeleri aşağıdaki yeterlilikler çerçevesinde sınıflandırabiliriz.

1. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kullanıcı Yetenekleri (Son kullanıcı): Bilgi ve iletişim teknolojileri sistem ve aygıtlarını, etkin uygulamalarda kullanabilmektir. Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanıcıları, genellikle bilişim dışında kendilerine ait işleri destekleyebilmek için gerekli dijital araçları kullanabilirler. Kullanıcı yetenekleri, bilgi ve iletişim teknolojilerini sisteme uygulayabilme, temel dijital kültürü ya da bilgi iletişim teknolojilerini kavrayabilme, ofis ortamında genel yazılım araçlarını ve farklı sektörlerindeki genel iş fonksiyonlarını destekleyen özelleştirilmiş araçları kullanabilme yetenekleridir.

2. Bilgi ve İletişim TeknolojileriUygulayıcı Yetenekleri (Uygulayıcı): Diğer insanlara yarar sağlayabilmek içingerekli araştırmayı yapabilmek, geliştirebilmek, tasarlayabilmek, stratejik plan hazırlayabilmek, yönetebilmek, üretebilmek, karşılaştırabilmek, pazarlayabilmek, satabilmek, bütünleyebilmek, yükleyebilmek, koruyabilmek, destekleyebilmek ve bu amaçla bilgi ve iletişim teknolojileri sistemlerini servis edebilmektir.

3. E-iş Yetenekleri: Bilgi ve iletişim teknolojileri tarafından sunulan fırsatları değerlendirebilme, özellikle spesifik endüstri ve toplumsal sektörlerde interneti kullanabilme; farklı organizasyonlarda daha etkin ve etkili performans sağlayabilme; işletme yönetimi ve yönetişim organizasyonu aşmalarının yeni yollarını keşfedebilme; yeni işler kurabilme; E-iş becerilerini stratejik ve yenilikçi yönetim biçimleridir. Ancak bilgi ve iletişim teknolojileri uygulayıcılarının bir parçası olan teknoloji yönetim becerilerini kapsamaz. E-iş yeteneği son kullanıcı bilgi ve iletişim teknolojileri uygulayıcı kabiliyetlerinin unsurlarını da içerir fakat aynı zamanda yukarıda 1. ve 2. maddelerde bahsedilmeyen genel kapsamlı önemli unsurları da içerir.

Yazımızın başında temel veya uzman olmayan kullanıcılar için, bilgi ve iletişim teknolojileri yeteneklerinin genel bilişim araçları ile(Word,Excel, PowerPoint vb.) etkileşim becerileri şeklinde anlamsız bir şekilde basitleştirildiğinden bahsetmiştik. Aslında çalışmalar, bilgi iletişim teknolojilerinde uzman olmayan kişiler için bile daha karmaşık karakterizasyona sahip bir kullanıcı profili gerektiğini gösteriyor. Kuşkusuz bu profili zaman içinde değişebilir, ancak şu an için bilişsel ve teknik bu becerileri birleştiren insanların yeni bir işe girerken veya iş hayatında farklı bir katma değer yarattığı aşikardır. Bu nedenle bilişim teknolojileri eğitimi çerçevesi için daha uygun ve fonksiyonel yeni ve işlevsel bir e-beceri/e-yeterlilik tanımı geliştirmek gereklidir.

e-Yetkinlik

Yine Türk Dil kurumu yetkinlik için, “yetkin olma durumu, olgunluk, kemal, mükemmeliyet” şeklinde bir açıklama yapıyor. Biz tanımı “alışılagelmiş veya değişken durumlarda bilgi, beceri ve know-how (usul/yöntem bilgisi) mükemmel uygulayabilme yeteneği” olarak genişletebiliriz. Peki dijital yaşamda, iş hayatında, birey veya e-çalışan olarak ne kadar yetkinsiniz? Hangi yeterlilikler ile daha başarılı bir girişimci veya çalışan olabilirsiniz?

e-Yeterlilikleri günümüz ihtiyaç ve koşullarında ele almak için 5 farklı kavramın birleşmesi ile ele almak doğrudur; dijital okur-yazarlık, e-farkındalık, teknolojik okur-yazarlık, bilgi okur-yazarlık ve medya okur-yazarlığı. Bunları biraz daha yakından inceleyelim ve daha sonra da gençlere 21. yüzyılda e-becerileri/e-yeterliliklerini ne düzeyde tutmaları gerektiğinden bahsedelim.

Dijital Okur-Yazarlık

21. yüzyıl vatandaşları, gerçek dünya işleri yanında günümüzde daha çok fatura ödeme, bilet satın alma, internet sitelerinden alış veriş etme, bankada işlem yapma vb. gibi günlük görevleri ya da çevrimiçi diğer insanlarla iletişim kurma gibi sosyal faliyetleri dijital ortamlarda yerine getirmektedir. Dijital okur yazarlık sezgisi bize günden güne yaşamdaki isteklerin devamını ve 21. yüzyıl çalışma alanındaki becerilerin gelişimini anlayabilmeyi sağlar.

Internetin yaygın kullanımı ve buna bağlı dijital teknolojiler sayesinde insanlar çevrimiçi sağlık, eğitim, kamu hizmetleri, (e-devlet uygulamaları), e-ticaret (örneğin, bankacılık ve perakende hizmetleri) ve uzak topluluklar ile interaktif iletişim ve hizmetleri paylaşma çabası içindedir. İşte bu anlamda dijital okur-yazarlık kavramının içinde bulunduğumuz çağda önemi artmaktadır. Dijital okur-yazarlık kişilerin profesyonel ve özel hayatlarındaki günlük görevleri için bir araçtır. Bu araçları ve becerileri harmanlayabilmek için problem çözmeye, kritik düşünmeye ve iletişime ihtiyaç vardır. Dijital okur-yazarlık istekleri, teknolojiyi değiştirerek tipik dijital ekonominin görünüşünü çarpıcı biçimde geliştirecektir.

Dijital okur-yazarlık, insanların yeteneklerini dijital dünyada “siber vatandaş” olarak kullanmasına olanak sağlar. Dijital okur-yazarlık bir anlamda e-çalışanların da ihtiyaçlarını belirler. Dijital okur-yazarlığı fark etmek, dijital okur-yazarlıkla birlikte çalışmayı geliştirecektir. Bugünün modern yaşamında dijital okur-yazarlık veya bazen de kişilerin “siber vatandaş” olarak tanımlanmasını sağlayan yetenekleri, Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi (European Centre for the Development of Vocational Training (CEDEFOP)) tarafından aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.

Erişim – dijital cihazları makul seviyede ve tek başına kullanabilme; içeriği ve servisleri belirlemek ve bulmak için teknolojiyi, bilgi okur-yazarlığı ile birlikte kullanabilme,
Kavrama/yorumlama – dijital medya içeriğini anlayabilme, değerlendirebilme ve kontrolüne sahip olabilme, içeriğin ve kaynağının güvenirliğini algılayabilme,
Katılım/oluşum – sosyal ağa katılabilme, yaratıcı düşünceye katkıda bulunabilme (kullanıcı olarak içerik oluşturabilme), günlüğe (BLOG), forumlara içerik yükleyerek katkıda bulunma,
Tüketici koruma/güvenlik – güvenlik risklerini kavrama, anlamsız e-postaları filtreleme, düzenli güvenlik kontrollerinin önemini kavrama, (örneğin internet ortamında kredi kartı kullanıldığı zaman yasal güvenlik sertifikalarını nasıl kontrol edileceğinin bilinmesi).

Bugünün yeni ekonomisinde işverenler dijital okur-yazarlık yetenekleri ile daha fazla bilgi üretebilecek elemanların istihdamına odaklanmış durumdalar. Bu temel bakış açısı yeni bir bilginin stratejik boyutta nasıl üretileceği, yönetileceği ve ilgili bilginin dijital ortamda estrümental boyutta nasıl elde edilebileceği ile ilgilidir. Dijital okur-yazar eleman, teknoloji kullanarak; bilgiye erişebilmek için metin ya da multimedya ortamlarda düzeltme yapabilme, kaydedebilme, bilgiye erişim kaynaklarını organize edebilme, yönetebilme, sentezleyebilme, harmanlayabilme, ifade edebilme, paylaşabilme, değiştirebilme ve farklı şekillerde iletişim kurabilme yetkinliklerine sahiptir.

Dijital okur-yazarlık aynı zamanda, açık yazılım topluluklarında olduğu gibi yeni ürünün bilgi yönetimini ve paylaşımını, işbirliği ağları aracılığıyla zenginleştirebilir bir anlayışa sahip olmak demektir.

e-Farkındalık

e-Farkındalık kullanıcının bilgi ve iletişim teknolojilerinden haberdar olmasıyla karakterize edilebilecek bilişsel bir beceridir. Yeni ekonomide çalışanların bilgi ve iletişim teknolojilerine ilgi düzeyi, bilgiye dayalı toplumlarda takdir toplamaktadır. Yetkin kullanıcıların teknolojik yatkınlıkları, aynı zamanda bu teknolojilerin, topluma ne kadar zararlı olabileceğinin de bilincinde olmalarını sağlar.

Temel olarak e-farkındalık, bilgi ve enformasyonun ve bunlara bağlı teknolojilerin e-çalışanların yenilikçi çalışmalarına nasıl değer kattığıdır. e-Farkındalık, bilgi toplumu çerçevesini kavrama, kritik yapma ve içeriğini anlama üzerine kurulmuştur. Bu perspektiften bakıldığında, bir e-yetkin kullanıcı, yaşam boyu öğrenme paradigmasını anlama ve benimseme yeteneğine sahiptir. Gençlerin özellikle iş hayatının başlarında, bilişim teknolojileri ve araçlarını kendi sosyal ve mesleki yaşamlarında bireysel ya da kolektif bilgi, beceri ve yeteneklerini geliştirmek için kullanabilmeleri gerekir. e-Farkındalık sahibi bir çalışan, bilişim teknolojileri ve uygulamalarında bazen dijital vatandaş olarak da tanımlanan insani, kültürel ve toplumsal yasalar ile etik bilgisine sahiptir.

Teknolojik Okur-Yazarlık

Teknolojik okur-yazarlık, öğrenim, iş hayatı, boş zamanlar ve sosyal iletişim için elektronik ortamın güvenli ve titiz şekilde kullanımı yanında, donanım ve yazılım araçlarıyla üretkenlik uygulamaları, iletişim ve yönetim uygulamalarında etkileşim becerisiyle temsil edilir. Teknolojik okur-yazarlık, kelime işlemci, elektronik tablolama programları, veritabanları ve bilginin depolanması ve yönetiminde kullanılan araçlar gibi temel bilgisayar uygulamalarının etkin kullanımını içerir. Ağ oluşturma, bilgi paylaşımı, sosyal ağlarda işbirliği ve benzeri aktivitelerde elektronik ortam üzerinden internet ve diğer iletişim yöntemlerinin olası risklerinin ve fırsatlarının anlaşılması, teknolojik okur-yazarlık kapsamındadır.

Teknolojik okur-yazarlık aynı zamanda internet tabanlı hizmetleri (örneğin; hesap oluşturma, e-posta gönderme, dosya ekleme ve indirme, online tartışmaya katılma, sosyal ağ sitelerinin kullanımı, blog oluşturma vb.) kullanma becerisini kapsar. Bu tanıma dahil olan teknolojiler zamanla teknolojik dönüşüme göre gelişir. Bugün için bu tür araçlara örnek olarak; cep telefonları, bilgisayarlar, Internet, kameralar ve diğer dijital cihazları verebiliriz. Bu araçları kullanabilme becerisi, örgün öğretim benzeri resmi ortamlarda veya evde, deneme yanılma yöntemleriyle, donanım kitapçıklarında kendi kendine veya çeşitli ortamlarda arkadaşlardan formel olmayan yollardan elde edilir.

Bilgisel Okur-Yazarlık

Bilgisel okur-yazarlık tüm kaynaklardaki bilgiyi anlama, değerlendirme ve yorumlama yeteneğidir. Bu kavram yalnızca okuyabilme yeteneğinin ötesine geçmekte ve farklı bilgi, veri ve diğer kaynakları değerlendirmek ve birleştirmek için anlayarak okuyabilmeyi ifade etmektedir. Bilgisel okur-yazarlığa sahip olmak bazı becerilerin edinilmesini gerektirir. Çevrimiçi veya çevrimdışı bulunan kişiler hakkında yargılama becerisi, kaynakları, yazarları ve onların farklı yaklaşımlarını tanımlayabilme bu kapsamdadır. Bilginin güvenilirliğini ve kalitesini değerlendirebilmek için belirli bir kitleye, içeriğe veya göreve göre hangi bilginin ne zaman ihtiyaç duyulacağına karar verme becerileri önemlidir. Bilgili kullanıcıların yoğun bulunduğu bir ortamda bilgiyi analiz etmek, yargılamak, değerlendirmek, yorumlamak ve bir içeriğe yerleştirmek kritik bir beceri haline gelmektedir.

Değerlendirme (bilginin kalitesi, ilgililiği, etkililiği, ağırlığı ve güncelliği hakkında yargılamalar yapmak) ve birleştirme (bilginin yorumlanması, özetlenmesi, sonuçların çıkartılması ve farklı dijital kaynaklar ile karşılaştırılması) bilgisel okuryazarlık ile ilgili iki önemli beceridir.

Medya Okur-Yazarlığı

Ortam okur-yazarlığı geleneksel kitle iletişim araçları ile dijital ortamın nasıl birleştirileceğinin ve yeni bir ortam için nasıl geliştirileceğinin anlaşılmasıyla ilgilidir. Bu bilgi ve becerilerden bazıları; bilgi ortamın nasıl çalıştığının, nasıl düzenlendiğinin, yeni formatlar, platformlar, iletişim ve etkileşim yolları için nasıl geliştirildiğinin, sosyal, yasal, ekonomik ve siyasi uygulamalarda nasıl ve neden anlamlı olduğunun anlaşılmasına dayanır. Bu okur-yazarlık dijital değişim olgusunu anlamak için gereklidir.

Kitle iletişim araçlarını olumlu ve etkili bir biçimde kullanma ve anlama süreci, ortamın doğasının eleştirel görüş veya eleştirel analizini içerir. Ayrıca ortam okur-yazarlığı ile ilgili beceriler istenmeyen ofansif veya zararlı ortam içeriğini ve hizmetleri tanımlamayı, değerlendirmeyi, ayırma becerisini, demokratik haklar ve vatandaşlık görevlerinin yerine getirilmesinde ortamın etkin şekilde kullanımını içerir.

Gençlere Yeterlilik Tavsiyeleri

Chris Anderson’un bir nirengi noktası kabul edilen “The Long Tail (Uzun Kuyruk)” kitabında teknolojide ve özellikle internetteki hızlı gelişimin birçok sektörde üretim ve dağıtım maliyetlerinin dibe vurmasına nasıl sebep olduğunu açıklanmakta ve dijital dünyada ortaya çıkan neredeyse sıfır maliyetli yeni iş modellerinden söz edilmektedir. Kitapta her yerde, görüntüleri anında kaydeden ve dijital dünyaya gönderen kameralar olan bir “long tail live (yaşayan uzun kuyruk)“ dünyası yaratıldığından, yaşamın video egemen bir iletişim biçimi haline geldiğinden bahsediliyor. Bu dijital yaşamda etkili bir şekilde çalışabilmek için gerekli olan özel ve mesleki yetenekler, mevcut yeteneklerden çok daha farklıdır.

Dijital Okur-Yazarlık Yeterlilikleri

Öncelikle bu yaşam biçiminin gerekli kıldığı e-yeterlilikler; dijital okur yazarlık için önemli, bir anlamda siber vatandaş olmak için gerekli en temel bilgi, beceri ve yetenekleri sıralayalım.

Dijital Yaşamda Bağlı olmak
• Temel sorun giderme ve temel güvenlik de dahil olmak üzere donanım aygıtlarını (sabit, mobil ve multimedya) çalıştırma,
• Bilgisayar donanımı temel prensiplerini anlama ve donanımı koruma,
• Tarayıcı, dijital kamera ve avuç içi günlük cihazları, ses kayıt cihazları ve USB bellek gibi diğer bağlayıcı araçları kullanma ve bir ortamdan diğerine (örneğin; DVD, USB bellek, Hafıza kartı vb.) veri aktarabilme,
•Yerel ağın ne olduğunu anlama ve ağ üzerinde dizin işlemleri yapabilme,
• İnternetin ne olduğunu ve nasıl bağlanılacağını anlama,
• İnternet Servis Sağlayıcısının ve GSM operatörlerinin hizmetlerini ve fiyatlandırılmasını anlayabilme,
• Son kullanıcı internet güvenliğini kullanma,
• Dijital iletişim cihazlarının ve programlarının protokollerini anlama,
• Arama motorları yetenekleri ve kullanımını, bilgiye ihtiyaç olduğunda buna en kolay nasıl erişebileceğini kavrama.

İletişim yetenekleri
• Grafikler, basit formattaki ses ve yazılım araçları, görüntü işleme, ses ve video kaydetme ve düzenleme,
• Kelime işlemcisi, tablolama ve sunum paketi gibi masaüstü üretkenlik araçlarını kullanma,
• Güvenlik gereksinimleri de dahil olmak üzere, masa üstü ve mobil cihazlar üzerindeki işletim sistemlerinin nasıl kullanıldığını öğrenme,
• E-postayı yani; posta, takvim, kişiler, görevler, dosya eklentilerini kullanabilme,
• Anında mesajlaşma, video konferansı ve web postası için uygun ve gerekli olan araçları kullanabilme,
• Arama motorlarını ve web tarayıcısını etkin kullanabilme,
• Fikri mülkiyet ve telif hakkı konularını anlama ve buna göre hareket etme,
• Siber zorbalık gibi olumsuz çevrimiçi davranışların yasal ve sosyal sonuçlarını anlama,
• İş dünyasındaki uygun e-iletişim kullanımıyla ilgili kuralları ve düzenlemeleri anlama. (Örneğin anti-spam ve 5651 nolu yasa).

Çevrimiçi bir yaşama, “e-yaşama”, sahip olmak

• Wiki benzeri referans sitelerini ve “Merriam-Webster” tarzı sözlükleri etkin kullanma,
• Forum, sosyal ağ ve oyun siteleri de dahil olmak üzere Web 2.0’ı anlama ve uygun kullanma,
• Bilgi sitelerine (wiki, wikis, docs vb.), çevrimiçi forumlara, günlüklere, sanal oyunlara ve videolara katılma ya da katkıda bulunma,
• Kişisel çevrimiçi varlık yaratma,
• ‘Dijital ayak izini’ ve birinin dijital görüntüsünü yönetmenin önemini anlama,
• Kişisel güvenlik önlemleri alma ve doğru şifreleme tekniklerini uygulama,
• İnterneti bankacılık, alışveriş, seyahat, rezeryasyon, kamu hizmetleri (e-devlet işlemleri, vergi, sağlık işlemleri vb.) gibi çevrimiçi işlemlerde etkili, verimli ve güvenle kullanabilme,
• Çevrimiçi dolandırıcılığı, kimlik hırsızlığını, aldatmaları belirleme,
• Etiketlemeyi ve farklı sitelerden RSS beslemeleri ile bilgi toplamayı bilme,
• Karşıya yükleme ve karşıdan yükleme (Upload/Download), podcastler/vodcastler veya yazdırma, kaydetme, kopyalama yollarıyla çevrimiçi bilgi alabilme/paylaşabilme,
• Günlüklerde, bilgi ve fotoğraf paylaşımı sitelerinde, eğitim platformlarında vb. sitelerde birden fazla araç kullanarak çevrimiçi içerik yayınlama,
• Farklı dillerden çeviri araçlarını/makinalarını kullanma,
• Çevrimiçi içeriğin güvenilir bir kaynaktan geldiğine emin olmak için analiz yapma.

e-Çalışan Temel Yeterlilikleri (Giriş Seviyesi)

Bu yeterlilik, dijital ekonomi içinde yer alan bir işyerindeki bireyin temel dijital okur-yazarlık düzeyinde çalışması için gerekli olan bilgi ve becerileri içerir. Bu, kişinin dijital medya ve iletişim teknolojilerini kullanarak temel görevleri üstlenmesini ve temel çevrimiçi faaliyetleri kullanmasını sağlar.

Temel Yetenekler
• Dijital donanım ile ilgili temel sorun giderme işlemini yapma, işletme ve koruma,
• İşyerinde iletişim kurmak için mobil cihazları kullanma,
• Kelime işlemcisi, tablolama, sunum ve veri tabanı paketleri gibi masaüstü üretkenlik araçlarını orta derecede kullanma,
• Dijital donanım kullanımını ve şüpheli çevrimiçi etkinliğini tanımak ve rapor etmek için şirket güvenlik hükümlerine uyma.

Aranılan Yetenekler
• Bilgi göndermek ve almak için web tarayıcılarını ve e-postayı kullanma,
• Peer2peer (MSN, emule, torrent benzeri noktadan noktaya) ağ protokolü ve güvenlik sorunlarını anlama,
• Bir arama motorunu ve eleştirisel çözümleme sonuçlarını kullanma,
• Pazar bilgisini, pazar ürün ve hizmetlerini toplamak için etiketlemeyi ve toplayıcıları kullanma,
• Sanal ortamlarında kuruma ait ürün ve/veya hizemetler için çalıştığı kurumun onayı olmadan herhangi bir pazarlama faaliyetinde bulunmama,
• Dosya yönetimi ve favoriler gibi çevrimiçi uygulamaları ve araçları kullanma,
• Sabit donanımlar ile mobil cihazları nasıl senkronize edeceğini anlama.

Etkin e-Çalışan Yeterlilikleri (Ticari İşlem Yapabilen, Orta Seviye)

Bu yeterlilik, dijital ekonomi içinde yer alan bir işyerindeki bireye etkin ve kendinden emin bir çalışan olmak için gereken temel dijital okur-yazarlık bilgi ve becerilerini içerir. Bu nitelik, iş yerine iş için temel çevrimiçi işlemleri yapmayı ve iş bilgileri toplamak için sosyal ağı kullanmayı sunar.

Bulunması Zorunlu Yetenekler
• Güvenli ticari işlemler yapmak için interneti kullanma,
• Gruplarla ve bireylerle etkili iletişim kurmak, çizelgeleri koordine etmek için ve toplantıları kolaylaştırmak için paylaşılan elektro günlükler, anında mesajlaşma gibi işbirlikçi araçları kullanma,
• İş amaçlı bir çevrimiçi varlık oluşturma ve bu kimliği kişisel çevrimiçi varlığı ile ayrıştırabilme,
• Şirket yerel ağı ve internet ortamlarında yetkisini ve güvenlik düzeyini bilme ve ciddiyetle uygulama,
• Kimlik çalma, sahte e-posta gibi sahtekârlık ve dolandırıcılıkları anlama ve şüpheli faaliyetleri rapor etme,
• Prosedürleri kullanarak güvenliği en üst düzeye çıkarmak için çevrimiçi işlemlerde kullanılan güvenlik meseleleriyle ilgili şirket politikasıyla uyum içinde olma.

Aranılan Yetenekler
• İş dünyasında iletişim için video konferans donanımlarını, web kameralarını ve diğer multimedya cihazlarını kullanma,
• VPN (Sanal Özel Ağ) teknikleri ile ofis ortamına uzaktan erişim sağlama ve uzak çalışma,
• Çevrimiçi siteleri kullanarak problem çözme,
• Çevrimiçi videoya erişme,
• Ticari işlemlerde çevrimiçi etik kurallarını kullanma,
• Yazılım eklemek, kaldırmak ve cihazın güvenli olduğundan emin olmak için işletim sistemini kullanma,
• Podcastler /vodcastler kullanarak iş bilgilerini çevrimiçi olarak alma,
• Bulut bilişim teknikleri ile ortak kullanılan kaynaklar üzerinde, ihtiyaca göre ölçeklenebilen, anında kullanıma hazır, kaynak ataması ve yönetimi yapma,
• Temel işletme bilgileri için sosyal ağa erişme,
• Sosyal ağ yoluyla iş çevrelerinin ilgi alanlarıyla iletişim kurma.

Etkileşimci, Yenilikçi ve Teknik Yeterlilikler (İleri Seviye)

Bu yeterlilik, bireye dijital okur-yazarlık “içerik yaratıcısı” fonksiyonları tanıtımı konusunda yetkin olması için gereken beceri ve bilgiyi sağlar. Bu, dijital ekonomi ortamında yeni iş faaliyetlerini düzenleme için tasarlanmıştır. İşyerindeki rollerle doğrudan ilgili olan 3 farklı uzmanlık yolundan biri seçilmelidir:

1. İdari (Ofis ve yönetim)
2. Yaratıcı (içerik oluşturma, çevrimiçi katılım, sosyal medyayı kullanarak pazarlama)
3. Profesyonel Teknik (ICT iş desteği)

Bulunması Zorunlu Yetenekler (Tüm Kategoriler Ortak)
• İş için kullanılan önemli sosyal ağ sitelerinde aktif çevrimiçi varlık oluşturma,
• İşyerinde çevrimiçi güvenlik hükümlerini uygulama ve her türlü ihlali rapor etme,
• İş amaçlı, özellikle de pazarlama ile ilgili sosyal ağa erişme ve analiz etme,
• Sanal dünyada bir avatar kullanma,
• Alternatif gerçeklik oyun sitelerini kullanarak potansiyel iş uygulamalarını anlama,
• Veri transfer etmek ve web sitesi güncellemek için doğru protokolü kullanma,
• Yeni teknolojiye yönelme ve PC sonraki dönem (Post-PC Era) cihazları (tablet PC, Android ve Apple cihazları, Netbooklar vb.) hakkında bilgi sahibi olma ve ofis ortamında etkin kullanabilme.

Bulunması Zorunlu Yetenekler (İdari Kategorisi)
• Ticari sağlayıcıları, fiyatlandırma paketlerini belirleme ve değerlendirme,
• Çevrimiçi kullanıcıları ayarlama, yetkilendirme ve güvenlik düzeylerini belirleme,
• Güvenlik itaatlerinin ve ihlallerinin izlenmesi ve rapor edilmesi,
• İşbirlikçi araçları (örneğin; paylaşılan elektronik günlükler, anında mesajlaşma vb.) yönetme,
• Politika yapısını oluşturma ve uygun internet kullanımı için personel güvenliğini, yasal ve politik uyumu sağlama,
• E-posta hesaplarını, posta kutularını, internet tarayıcı bağlantılarını kurma ve yönetme,
• Dosya aktarım protokolü ya da benzeri araçlar üzerinden veri transferi yapma,
• Çevrimiçi güvenlik personelini eğitme, şüpheli faaliyetleri tanıma ve rapor etmede onlara yardımcı olma.

Bulunması Zorunlu Yetenekler (Yaratıcı Kategorisi)
• Mobil cihazlar için medya oluşturma,
• e-İşi destekleyen ve ses, görüntü, grafik, animasyon vb. barındıran çevrimiçi içerik oluşturmak için multimedya araçlarını kullanma,
• CD, DVD ve diğer taşınabilir ortam araçları oluşturma ve çoğaltma,
• Tarayıcı, dijital kamera ve avuç içi günlük cihazları, ses kayıt cihazlarını ve USB bellek gibi diğer bağlayıcı araçları kullanma,
• Grafik tasarımı ve web tasarım için hazırlanmış yaratıcı medya uygulamaları ile ilgili temel yeteneklere sahip olma,
• Telif hakkı ve hakareti de içeren içerik oluşturmayla ilgili hukuki konularla uyumlu olma,
• İş amaçlı günlükler, bilgi siteleri ve diğer web 2.0 araçları yaratma ve devamlılığını sağlama,
• Eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirme ve genişletme.

Bulunması Zorunlu Yetenekler (Profesyonel Teknik Kategorisi)
• Güvenliği, yasal uygunluğu, veri bütünlüğünü, yedeklemeyi, veri transferini ve risk yönetimini sağlama,
• Ağ güvenliğini sağlamak için gerekli olan cihazları anlama ve kullanma,
• Yeni donanım yükleme,
• Yerel ağ ve internet bağlantısı TCP/IP protokollerini etkin kullanma,
• Ürün güvenliğini sağlama, prosedürleri ve sistemleri izleme ve takip etme,
• Mobil cihazları destekleme, koruma, sorunlarını giderme, güncelleme ve güvence altına alma,
• Çevrimiçi alışveriş sepetleri ve ticari tesisler kurma ve yönetme,
• Çevrimiçi içeriğin güvenilir bir kaynaktan geldiğine emin olmak için analiz yapma,
• Canlı mesajlaşma da dâhil olmak üzere iletişim araçlarındaki işyeri politikalarını uygulama,
• Hizmetleri, performansı, fiyatlandırma seçeneklerini ve İnternet Servis Sağlayıcı teknik özelliklerini değerlendirme,
• Sosyal ağ sitelerine erişim ve kullanımdaki temel problemleri çözme,
• Sosyal ağ için temel içerik oluşturma konusunda çalışanlara tavsiyede bulunma,
• Çevrimiçi kullanımlarda temel görüntü ve bilgiyi geliştirmek için bedava ve çok kullanılan yazılımları anlama ve bunlar hakkında tavsiyede bulunma.

Öğrenme-Öğretme Sürecinde Öğretmenlerde Bulunması Zorunlu Yeterlilikler

Bu yeterlilikler ile dijital yaşamda bilgi ve iletişim teknolojilerinin yeni nesillere eğitim açısından hem katkı sağlaması hem de bu teknolojilerin kullanımıyla oluşacak teknoloji birikiminin ülkeler için gelecekte katma değer sağlaması hedeflenmektedir. Bunlar öğrenme ve öğretme süreçlerinde öğretmenlere gerekli etkileşimci, yenilikçi ve teknik bilgi, beceri ve yeteneklerdir.

Dijital Yaşamda Temel Öğretmen Yeterlilikleri (Giriş Seviyesi)

•   Kelime işlem programlarını etkin kullanma, adres mektup birleştirme, şablon kullanımı,
•   Tablolama programları ile veri analizleri, ölçme ve değerlendirme,
•   e-posta programları ile posta, takvim, kişiler, görevler, dosya eklentilerini yönetme ve zamanı etkin kullanabilme,
•   Sunum programları ile ders sunuları ve etkin sunu oluşturma,
•   Eğitimde iletişim için video konferans ekipmanlarını, web kameralarını ve diğer multimedya cihazlarını kullanma,
•   Okul bilgisayarlarının fiziksel ve sanal güvenliğini sağlama, prosedürleri ve sistemleri izleme ve takip etme,
•   Gruplarla ve bireylerle etkili iletişim kurmak, çizelgeleri koordine etmek ve toplantıları kolaylaştırmak için paylaşılan elektro günlükler, anında mesajlaşma gibi işbirlikçi araçları kullanma,
•   Internetteki kaynaklardan faydalanma ve eğitim içerikli bir bilgiyi web’de arama yaparak bulma ve kullanma,
•   Eğitim ile ilgili sorunları çevrimiçi siteleri kullanarak çözme,
•   Metin ve video şeklindeki materyallere erişmek için e-okuyucular ve tablet PC kullanımı,
•   Bulut Bilişim kaynaklarından faydalanma,
•   Görsel materyaller ile öğrenme ortamını zenginleştirme,
•   Internet Explorer ve diğer web tarayıcılar ile arama yapma ve güvenli arama,
•   Eğitim programlarının kelime işlem, tablolama, sunum gibi ofis programları ile entegrasyonunu sağlama,

Dijital Yaşamda İçerik Hazırlayacak Öğretmen Yeterlilikleri (Bilişim Öğretmenleri ve Formatörler – İleri Seviye)

- Planlarını; günlük, haftalık, aylık, yıllık olarak etkin yapmalarını sağlama,

- Bilişim Teknolojileri (BT) laboratuvarını ders için hazırlama,
- Sınıf yönetim programını, eğitim yönetim sistemi programlarının kurulum ve kullanımını bilme,
- Basit yerel ağ kurulumunu bilme ve yazıcıyı ortak yazıcı olarak kullanma,
- Ağ güvenliğini sağlamak için gerekli olan cihazları anlama ve kullanma,
- Çevrimiçi kullanıcıları ayarlama ve yönetme,
- Öğretmenin ihtiyacı olan bilgiye hızlı ulaşmasını sağlama,
- Sınıf veya öğrenci bilgisayarlarına programları kurma ve kaldırma,
- Güvenlik kartı, yedekleme araçlarını ve imaj alma programlarını kullanma,
- Mobil cihazları destekleme, koruma, sorunlarını giderme, güncelleme ve güvence altına alma,
- e-okul veya benzeri bulut bilişim programları için görsel içerik hazırlama ve paylaşma,
- İşbirlikçi araçları (örneğin paylaşılan elektronik günlükler, anında mesajlaşma vb.) yönetme,
- Optik Karakter Tanıma programları ile taranmış belgeleri metne dönüştürme,
- Content Managment System (İçerik Yönetim Sistemi) ile okul web sitesi oluşturma,
- Okul web sayfası hazırlama kurallarını ve Meb şablonunu bilme,
- E-posta hesaplarını, posta kutularını, internet tarayıcı bağlantılarını kurma ve yönetme,
- Dosya Aktarım Protokolü ya da benzeri araçlar üzerinden veri transferi yapma,
- Web Tasarımı ve Grafik Tasarımı programlarını etkin kullanma,
- Üç Boyutlu tasarım araçlarını ve bunlara ait görsel veri tabanlarını bilme,
- Sanal yerküre üzerinde tüm dünyayı gezme, uydu görüntülerini, arazileri, 3D binaları vb. özellikleri görüntülemek için kullanılan programları bilme,
- Program etkileşimli tanıtımlar, eğitimsel sunumlar ve benzetimler oluşturmak için kullanılan profosyonel araçları kullanma,
- E-Öğrenme kavramları ve süreçlerini bilme ve kullanma,
- Bilgi sitelerine (wikis), çevrimiçi forumlara, günlüklere, sanal oyunlara ve videolara katılma ya da katkıda bulunma,
- Karşıdan yükleme, podcastler/vodcastler veya yazdırma, kaydetme ya da kopyalama yollarıyla çevrimiçi bilgi alabilme,
- Internet etiği ve genel güvenlik önlemlerini bilme ve uygulama,
- Lisanslamanın önemini ve bilişim suçlarını anlama,
- Fikri mülkiyet ve telif hakkı konularını anlama ve buna göre hareket etme,
- Eğitimde simülatör kullanımı ve teknik eğitim simülasyonu bilme,
- Eğitimde sanal laboratuvarları (Virtual Lab) kullanma,
- Eğitimde uzaktan kontrol edilebilen fiziksel labaratuvar uygulamalarını (Remote Lab) kullanma,
- İşletim sistemi, sürücü ve gereken diğer programların kurulmasını bilme,
- Bilgisayarın en verimli çalışacak şekilde optimize edilmesi,
- Görüntü yakalama programları ile eğitim kaydı yapma,
- Grafikler, basit formattaki ses ve yazılım araçları, görüntü işleme, ses ve video kaydetme ve düzenleme teknikleri kullanma,