Bilişim mesleklerinin tanımını yapmak, meslek profilini (ana görevler, işlemler ve başarım ölçütleri), sağlık, güvenlik ve çevre ile ilgili düzenlemeleri, çalışma ortam ve koşullarını, gerekli bilgi, beceri, tutum ve davranışları tam olarak bilmeyi, kişinin bu meslek alanına yatkınlığını anlamayı, kişilik özelliklerinin bu türden mesleklerle örtüşüp örtüşmediğini anlamamızı ve ilerleyen yıllarda, mesleki tatminini ve verimliliğin düşmemesini sağlayacak, doğru kariyer hedeflerinin belirlenmesine yardımcı olacaktır.
“Türkiye’de Lise Çağındaki Öğrencilerin Bilişim Teknolojileri Mesleklerine Olan İlgilerinin Ölçülmesi” yüksek lisans tezinde Şeyma Bahdemir Güven, “Bilişim Meslekleri’nin gerektirdiği kişilik özelliklerine sahip olma ile bilişim mesleklerini tercih etme arasında zayıf bir ilişki olduğu”nun altını çizmektedir (1). Bilişim mesleklerinin gerektirdiği kişilik özellikleri; analitik düşünme yeteneği, analiz yapma ve problem çözme yeteneği, empati yeteneği, kriz yönetim becerisi, muhakeme yeteneği, ölçme ve değerlendirme becerisi, risk analizi yapma yeteneği, yazılı ve sözlü iletişim yeteneği gibi bilgi, beceri ve yetenekler olarak tanımlanabilir.
Bilişim Meslekleri
Araştırma, analiz yapabilmek, karşılaştırılabilirliği sağlamak ve ölçülebilirlik amacıyla, kariyer ve rehberlik için meslek tanımlamaya yardımcı olma ve istihdam hizmetleri amacıyla, mevcut işlerle çalışanları doğru eşleştirme ve bilgi sistemleri arasında ortak bir meslek dili sağlamaya yardımcı olmak için meslek tanımları yapılır.
Küreselleşmeyle beraber gelen yeni dünya düzeninde ülkelerin uluslararası kurallar ve standartlar geliştirmesi ve bunlara uyması kaçınılmaz hale gelmiştir. Bilişim sektöründeki hızlı gelişmelerin doğurduğu nitelikli insan kaynağı eksikliği, eğitim ve istihdam sistemleri arasında işlevsel bir işbirliği olmaması gibi sorunlar, bilişim alanında etkin bir insan kaynağı yönetimi ve uluslararası standartlara göre hazırlanmış bir meslek sınıflandırması ve seviyelendirme sisteminin hazırlanması ile aşılabilir. (2)
Akademik anlamda meslekleri tanımlarken genellikle uluslararası literatürde kabul gören DOT (Dictionary of Occupational Titles) Mesleki Ünvanlar Sözlüğü, ISCO (International Standard Classification of Occupations) Uluslararası Meslekleri Sınıflandırma Standardı veya ILO (International Labour Organization) Uluslararası Çalışma Örgütü tanımlamaları kullanılır. Ancak biz daha güncel ve bilişim meslekleri için daha spesifik tanımlamaları içeren TCC (CompTIA Tech Career Compass) uluslararası CompTIA vakfının “Teknik Kariyer Pusulasını” kullanacağız. Soldaki tabloda CompTIA TCC tanımlamalarına göre günümüzde geçerli olan tüm bilişim mesleklerini ve Türkçe karşılığını bulabilirsiniz.
TCC CompTIA bilişim meslekleri sınıflandırmasında, ülkemiz bilişim sektöründe çok fazla tanımlanan örneğin, “Veri Tabanı Mimarı” gibi meslekler yerine biraz daha farklı meslek adları olduğunu görüyoruz. Meslek standartlarının belirlenmesi amacıyla, Mesleki Yeterlilik Kurumu ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) arasında imzalanan “Meslek Standardı Hazırlama İşbirliği Protokolü” kapsamında yapılan çalışmalarda, aşağıda görülen ve bizim de daha gerçekçi bulduğumuz bu tablodaki meslek adlarının sektörümüzde daha çok kullanıldığı belirlenmiştir. 
Bu tablonun orijinalinde Avrupa Yeterlilik Çerçevesinin çok fazla göz önüne alınmadığı ve bazı mesleklerde yeterlilik seviyelerinin meslek adı ile karışabildiğine dikkat çekmek isterim. Örneğin bu tablonun orijinalinde asistan ve uzman olarak sınıflandırılan bazı mesleklerin aslında farklı yeterlilik seviyesinde ama aynı meslek adı ile anılması gerektiği düşünüldüğünden burada her biri farklı adları ile listelenmemiştir.
MYK’nın bilişim meslek standartlarını hazırlama sürecinin en yakın zamanda sonuçlanması ve meslek adlarının, görev işlem ve başarım ölçütlerinin bir an önce tanımlanmasının sektörün geleceği açısından öneminin altını bir kez daha çizmek isterim.
Gözde Bilişim Meslekleri
Yakın zamanda popüler medyada ve yurt dışında, genellikle insan kaynakları sitelerinin yaptığı bazı araştırmalara dayanılarak verilen bilişim sektörünün gözde meslek adlarının çok fazla enformasyon taşımadığı görülmektedir. Bu tür yazılarda bazen ”Bilgisayar Mühendisi” gibi bir meslekten ziyade, bir eğitim alanının adı telaffuz edilebildiği gibi, bazen de belirtilen meslek adları aslında bilişim mesleği dahi olmayabilmektedir. Halbuki meslekleri tanımlarken yeni bir anlayış, daha çok eğitim ve öğretim programlarının iş piyasası gereklerine göre oluşturulması, bireylerin mesleği icra edebilme becerilerinin tespitinde meslek standartlarının temel teşkil etmesidir.
Firmaların, bilişim alanında eğitimli, sertifikalı ve kendini birçok alanda geliştirmiş tecrübeli eleman tercih etmeleri, başta yazılım uzmanı olmak üzere veritabanı uzmanı, proje yönetmeni ve iş analisti arayışları gittikçe artmaktadır. Aşağıdaki gözde meslekler sıralaması Computerworld dergisi anket sonuçlarından derlemedir. Araştırmada, bilişim sektöründeki bilgisayar işletmeni veya veri giriş personelinden yazılım uzmanlığına dek uzanan geniş yelpazede, 50′ye yakın meslek dalı içinde 2012 yılı ve yakın gelecekte gözde olacak bilişim meslekleri aşağıda tanımlanmıştır.
1. Programcı ve Uygulama Geliştirme Uzmanı
• Computerworld dergisinin her yıl yaptığı bilişim sektöründeki iş olanakları anketine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %44 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 61% alım yapılması planlanıyor.
CompTIA TCC tanımlamasına göre programcı veya “Uygulama Geliştirme Uzmanı”, yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; bilgisayar ve benzeri bilişim cihazlarında, bir programlama dili ve yazılım geliştirme ortamında; uygulama tasarlayan, geliştiren, bu amaçla sistem analizi yapan ve proje geliştiren, uygulama programlarını test eden ve sistem analizine uygunluğunu denetleyen, programların performansını analiz eden ve uygulama programlarına destek veren, bu amaçla bilişim sistemlerine ait farklı işletim sistemleri ve sunucu yazılım ortamlarını kullanan, görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten, nitelikli meslek elemanıdır.
Yıldan yıla gerçekleşen bu mesleğe ait eleman talep farklılıkları, firmaların kendi muhasebe ve benzeri dahili işletme sistemlerini geliştirmek için yapılan web uygulaması geliştirmeden, mobil kullanıcıların gereksinimlerini karşılamaya kadar uzanan geniş bir yelpazede ihtiyaç duyulan çeşitli yeteneklerin gelişmesinden kaynaklanıyor.
Web uygulaması geliştiriciliği, şirketlerin kullanıcı deneyimini geliştirmeye verdiği önemi arttırmasıyla çok güçlü talep görmektedir. Akıllı telefonlar, iphone ve tablet PC aracılığıyla müşterilerin uygulama programlarına erişimini geliştirebilmek için mobil teknolojilerde ciddi efor sarf edilebilmesi gerekiyor.
Sağlık hizmetleri, ulaştırma sektörü, seyahat ve turizm, medya ve fuarcılık alanında mobil teknoloji uygulama geliştiriciliğinin 2012′in gözde mesleklerinden biri olması tahmin edilmektedir. Bu meslek için IOS ve Android işletim sistemi ortamlarında yazılım araçları kullanabilmeyi, Java, C++ ve uygulamaların sunucu tarafı için Visual Studio .NET gibi yazılım dili ve Linux, Microsoft sunucu yazılımlarını ve ortamlarının iyi bilinmesi öğütlenmektedir.
2. Proje Yönetim Uzmanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %43 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 44% alım yapılması planlanıyor.
CompTIA TCC tanımlamasına göre “Proje Yönetim Uzmanı” yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; proje kapsamı belirleyen, bu amaç ile veritabanı analizi yapan, tasarlayan, test eden ve veri güvenliğini sağlayan, proje uygulamasını tasarlayan, proje tasarım dokümantasyonunu yapan, proje belge gereksinimleri belirleyen ve projede belgelenmesi gereken bilgileri toplayan, proje planını düzenleyen ve izleyen, proje kaynakları belirleyen ve bu amaçla gerekli bağlantıları yapan, proje web siteleri geliştirme ve içerik sağlama amacı ile teknik analiz yapan, proje dahilinde yazılım ve internet uygulamalarını planlayan, oluşturan ve uygulanmasını sağlayan, proje uygulamalarının bütününü gerçekleyen ve denetleyen, proje ile ilgili 
yazılımsal ve donanımsal ağ gereklilikleri planlayan ve gerçekleyen, proje uygulamaları ve dijital medya geliştirme amacı ile analiz yapan, görsel veya fonksiyonel tasarım yapan, dijital medya üretimi yapan veya sağlanmasını sağlayan, proje ağ altyapısı sorunlarını gideren, internet uygulamalarını test eden ve kalite güvencesini sağlayan, proje çalışanlarını denetleyen, proje kapsamında veritabanının uç noktalarda ve sunucu servis hizmetlerinde paylaşımını sağlayan, proje müşteri hizmetlerini sağlayan ve bunlara destek veren, projenin tüm sorunlarını tespit eden ve gideren, bu amaçla bilişim sistemlerine ait farklı işletim sistemleri, sunucu yazılım ortamları ve bilgisayar, ağ teknolojileri ve telekomünikasyon donanımını kullanan, görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten, nitelikli meslek elemanıdır.
Büyük ölçekli bilişim projelerinde yöneticilik olarak tanımlayabileceğimiz “Proje Yönetim uzmanı” zaman, kalite ve maliyet unsurlarını göz önüne alarak kullanıcılar, finansörler, proje ekibi veya üst yönetim gibi proje paydaşlarının koordinasyonunu ve memnuniyetini de sağlar. Büyükbilişim projeleri her zaman yöneticilere ihtiyaç duyar ancak aynı zamanda onlar da kullanıcı ihtiyaçlarını tanımlayıp, bu ihtiyaçları karşılayacak ve projeleri, zamanında tamamlayacak BT personelinin anlayacağı şekle çevirecek işletme analistlerine ihtiyaç duyarlar. Bilişim proje yönetim uzmanları, üst düzey yöneticilerine rapor vermenin yanında proje ekibini denetleyen ve izleyen ve ilave olarak onların projeyi teslim etmesine yardımcı olacak kişilerdir. Üst yönetimdeki kişilerin proje kapsamında sistemler, ağ, güvenlik ve diğer yetkili rollere adapte olmaya çalışması büyük ölçekli bilişim projelerinde zor olduğu gibi proje yöneticisi projeleri tamamlayabilecek belirli yeteneklere sahip sistemleri yönetebilen ama aynı zamanda da onları planlayabilen, tasarlayabilen ve gerçekleştirebilen bir mühendistir.
Proje yönetim uzmanlığı için üniversitelerin “Yönetim Bilişim Sistemleri” adres gösterilse de, daha çok bilgisayar veya yazılım mühendisliği üzerine yüksek lisans seviyesinde işletmecilik unsurları ağır basan eğitimler tavsiye edilir.
3. Yardım Masası/Teknik Destek Elemanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %43 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 35% alım yapılması planlanıyor.
CompTIA TCC tanımlamasına göre “Yardım Masası/Teknik Destek Elemanı” yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; bilişim sistemleri kullanıldığı sektörlerde; PC ve ağ aygıtları donanımı yükleme ve yükseltmesi yapan, işletim sistemlerini kuran ve yapılandıran, bilişim sistemleri bileşenlerinin yerlerini ve parçalarını değiştiren, arızasını tespit eden, tespit edilen arızayı uzaktan gideren ve bu amaçla teknik destek veren, ağ kurulumunu yapan, yöneten, izleyen ve güvenliğini sağlayan, yerel ağ aygıtları, internet donanımı ve benzeri bilişim cihazlarının performanslarını optimize eden ve bu süreçlerde karşılaştığı sorunları çözen veya çözülmesine yardımcı olan görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten nitelikli meslek elemanıdır.
İşyerlerinde teknoloji daha fazla kullanıldıkça, sahada ya da uzaktan destek verecek personele olan ihtiyaç artmaktadır. Günümüzde CRM (Customer Relationship Management) müşteri ilişkileri yönetiminin başarısı ancak yardım masası ve teknik destek ekiplerinin çalışması ile birlikte etkin olmaktadır. Yardım masası veya teknik destek elemanlarının ülkemizde en az iki yıllık meslek yüksek okulu mezunu olmaları ve kendilerini bilişim teknolojileri temelleri eğitimi ile donatmaları öğütlenir.
Günümüz bilişim teknolojilerinde yakınsama, sanallaştırma, uzaktan erişim, bulut bilişim, mobil uygulamalar ve mobil işletim sistemleri kavramları, yardım masası ve teknik desteğe yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu sebeple bu mesleği seçen elemanların hayat boyu eğitimlerini ciddiye almaları ve kendilerini sürekli geliştirmeleri gerekmektedir.
4. Ağ Teknolojileri Elemanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %38 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 35% alım yapılması planlanıyor.
CompTIA TCC tanımlamasına göre “Ağ Teknolojileri Elemanı” yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; bilgisayar sistemleri ve çevre birimlerinin bir ağ yapısı altında kullanıldığı sektörlerde; ağları tasarlayan, fiziksel ağ kurulumlarını gerçekleştiren, ağ donanımlarını yapılandıran, ağ güvenliğini, bakımını ve verimliliğini sağlayan, teknik destek veren, ağ sunucu işletim sistemi ortamlarını kullanan, görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten, nitelikli meslek elemanıdır.
Sadece PC’ler ve sunucu sitemlerinin var olduğu yıllardan günümüze kadar ağ teknolojileri elemanı yetkinliklerine sahip BT uzmanlarının hâlâ yüksek talep gördüğünü ve önümüzdeki birkaç yılda da öyle olmaya devam edeceğini düşünüyorum. Bu talep sanallaştırma ve bulut bilişim projeleri ile kısmen hızlanmış, global ekonomi de özellikle WAN – Wide Area Network (Geniş Alan Ağ) ve VoIP Voice over Internet Protokol (Internet üzerinden ses) teknolojilerini popülerleştirmiş ve aynı zamanda telekomünikasyon meslekleri ile iç içe girmiştir.
Bu meslek dalı için yine bilgisayar mühendisliği ve bunun üzerine alınabilecek ağ teknolojileri ve sunucu yazılımları sertifika programları önerilir.
5. İş Zekâsı Uzmanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %13 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 23% alım yapılması planlanıyor.
İş zekası uzmanı doğrudan bilişim sektörü mesleği sayılmaması gerekirken popüler araştırmalarda bu meslek grubunda anılmaktadır. Bilişim mesleği olmaması, belki bir alt sektör olması sebebiyle CompTIA TCC listelerinde tanımlaması bulunmadığından biz de akademik bir tanım yapmayacağız.
Gartner’dan Andreas Bitterer’in tanımı ile “İş Zekası”, kuruluşların etkinlik ve finansal fayda elde etmek amacıyla performansla ilgili gerekli kararları en iyi şekilde verebilmeleri ve ölçümleri yapabilmeleri, performansı en iyi şekilde yönetebilmeleri ve optimize edebilmeleri için bilginin kullanılmasıdır. İş zekâsı uygulamaları bir işletmenin verilerini analiz etmek ve raporlamak için kullanılan çeşitli yazılım uygulamalarının tümünü kapsayan bir ifade olduğundan bu konuda uzman kişilerin kariyer tanımlaması bir bilişim mesleği gibi yapılabilir. İş zekası çözümleri firmaların etkileyici yatırım geri dönüşüm değerleri elde etmelerine yardımcıdır. İş zekası, maliyet düşürme yöntemleri belirleme, iş fırsatları ortaya çıkartma, ERP (Enterprise Resource Planning) Kurumsal Kaynak Planlaması verilerini erişilebilir raporlara dönüştürme, perakende taleplerine hızlı tepki verme ve fiyatları optimize etmede kullanılmaktadır.
Verileri erişilebilir yapmanın yanı sıra iş zekası çözümleri , tedarikçi ve müşterilerle olan ilişkinin değerini daha kolay bir biçimde ölçebilmelerini sağlayarak, firmalara anlaşmalar esnasında daha fazla rekabetçi güç verebilir. Veri madenciliği, online analitik işleme, sorgulama ve raporlama dahil olmak üzere birbiriyle ilgili çeşitli aktivitelerden oluşan bir disiplindir. Firmalar karar verme, maliyet düşürme ve yeni iş fırsatlarını tanımlamayı geliştirmek için “iş zekasını” kullanmaktadır.
İş zekası uzmanları işletme süreçlerini çok boyutlu analiz edebilme yeteneğine sahip, OLAP (OnLine Analytical Processing) çevrimiçi analitik işlemeyi bilen; metin, içerik ve ses veri madenciliği (Data Mining) konusunda yetkin ve veriler üzerinde tahmin ve iş analizi yapabilen, kurumun operasyonel işlemlerini gerçekleştirdiği OLTP (OnLine Transaction Processing) sistemler (veritabanları) bilgi toplama üzerine (kayıt ekleme, çıkarma, silme vb.) uzmandır. İş zekası uzmanının internet sitelerinde ”click stream” denilen arka arkaya yapılan tıklamaları analiz edebilmesi, kurumun dahili ve internet üzerindeki uygulamalarında sorgulama, raporlama yapabilmesi, anında veya belirli bir sorgu sonucu uyarı ile sistem çalıştırması gibi uygulamalar yapabilmesi ve bunları kurum uygulamalarında ve internet ortamında coğrafi ve konum özelliklerini de göz önüne alarak görselleştirebilmesi beklenir. Görüldüğü gibi bu uzmanlık alanı bilişim ile iç içedir. Bu sebeple daha çok iş zekası bilgisine sahip, stratejik yönetim bilgisi olan BT uzmanlarına talep fazladır.
Matematik, işletme ve endüstri mühendisliği, bilgisayar mühendisliği ve üstüne alınmış işletme yüksek lisans programları bu meslek için önerilir. Microsoft’un veri tabanı sorgulama dili Transact-SQL öğrenmeniz, verilerin ilgili kaynaklardan çekilip veri ambarına aktarılması ETL (Extract Transform Load) süreçlerine hakim olmanız, veri ambarı ve veri madenciliği projelerinin tasarım ve implementasyon süreçleri hakkında deneyiminiz, Microsoft SQL Server Integration Services (SSIS), SQL Server Analysis Services (SSAS) ve SQL Server Reporting Services (SSRS) platformları hakkında eğitim almanız, bunun yanında Oracle ve benzeri veri ambarı uygulamaları hakkında bilgi ve deneyim sahibi olmanız bu meslek dalında uzman olmanızı sağlayacaktır.
6. Veri Merkezi Elemanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %21 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 18% alım yapılması planlanıyor.
Veri merkezileri, bir veya birden fazla web sitesi barındıran, telefon, faks, film, video hizmetleri (streaming), sanal PC hizmeti, kurumsal veya kişisel verilerin saklanması hizmetlerini veren, yüksek sayıda ziyaret alan, e-posta, e-ticaret, sanal barındırma, içerik sağlama hizmetleri veren, sunucu üzerinde çeşitli internet uygulamaları çalıştıran, ara bağlantı ihtiyaçları olan, operatör altyapı hizmetlerine ihtiyaç duyan kurumlara; enerji kesintileri, hat kesintileri, bant genişliği, kapasite ve veri güvenliği sorunları ile zamanlarını harcamadan kendi işlerine odaklanmalarını sağlamak amacı ile çözümler sunan birden çok bilgisayarın, ağ ve iletişim teknolojileri cihazlarının barındığı yerlerdir. Verinin ve veriye bağlı içeriklerin hızlı, güvenli ve beklentiler üzerinde gelen talepleri karşılayacak ağ kapasitesi ile anında sağlanması, çoklu ortam kullanımı, baskı işlemlerinin, belirlenmiş istisna durumların ağ üstünde izlenmesi, olağanüstü durumların izlenmesi ve uyarıların yapılması, ağ güvenliğinin donanımsal ve yazılımsal olarak sağlanması, bu amaçla gerekirse optimizasyon yapılması, ağ altyapı problemlerinin giderilmesi sorumluluğu veri merkezi elemanınındır.
Veri Merkezi Elemanı meslek dalı, CompTIA TCC listelerinde ve diğer literatürde daha çok veri güvenliği elemanı veya bilgisayar merkezi operatörü şeklinde anılmakta olup bu meslekler için farklı yeterlilik seviyelerine göre meslek ana görev ve işlemleri telaffuz edilmektedir. Sanallaştırma, bulut bilişim teknolojileri ve internet uygulamaları popülerliği arttıkça veri merkezlerinde yetkin elaman ihtiyacı artmaktadır. Yöneticiler bu görev için işe alacakları kişilerin, veri merkezi işlemlerinde ve sistem entegrasyonu arkaplanı olan BT uzmanlığında yetkin olmasını istemektedir. BT servis katmanlarında verinin ulaşılabilir ve elde edilebilirliğinin garanti altında olmasına yönelik talepler, acil kurtarma ve iş devamlılığı alanında uzmanlaşmış insanlara ihtiyaç olduğunun altını çizmektedir. Günümüzde şirketler, kullanıcıların talep ettiklerinde ve ihtiyaç duyduklarında sistemlerin hazır olduğundan ve bu sistemlerin yedeklenmiş ve gerektiğinde yeniden kurulabilir olduğundan emin olmak istemektedir.
Bu meslek dalı için, bilgisayar mühendisliği ve üzerine alınmış ağ teknolojileri ve sunucu sistemleri sertifika programları öğütlenmektedir.
7. Web 2.0 Uzmanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %17 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 18% alım yapılması planlanıyor.
Web 2.0 Uzmanı uluslararası standartlarda ”Web Tasarımcısı” veya “Internet Site Tasarımcısı” bilişim meslek gruplarının tam bir alt kırılımıdır. CompTIA TCC tanımlamasına göre “Web Tasarımcısı” veya “Internet Site Tasarımcısı” yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; internet siteleri ve web uygulamaları tasarlayan, geliştiren, uygulayan ve bakımını yapan, bu uygulamalar için içerik geliştiren veya geliştirilmiş içeriği adapte eden, web uygulamalarının teknik analizini yapan ve test eden, web uygulamalarında kullanılmak üzere dijital çoklu ortam içeriği sağlayan, dijital medyanın görsel ve fonksiyonel tasarımını yapan, dijital medyanın üretimini yapan ve test eden, hazırladığı web siteleri ve uygulamaları test eden ve kalite güvencesini sağlayan görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten nitelikli meslek elemanıdır.
Web 2.0 ise O’Reilly Media tarafından 2004′de kullanılmaya başlanan bir sözcüktür. İkinci nesil internet hizmetlerini – toplumsal iletişim sitelerini, vikileri, iletişim araçlarını, folksonomileri- yani internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemi tanımlar. AJAX, SOA, bıcır (widget) gibi teknolojik terimlerle açıklanmaya çalışılan Web 2.0 gerçekte bir akımdır. Teknolojik araçlar, bu yaklaşıma hizmet edecek yardımcı araçlardan ibarettir. Web 2.0, web hizmetini iyileştirmek amacıyla ziyaretçilerin siteye katılımını (participation) sağlamak, yine aynı amaçla diğer sitelerle ve ziyaretçilerle işbirliği (collaboration) yapmak fikrine dayanan bir akımdır. Haberdar olmayı ve katılımı kolaylaştırmak için AJAX, bıcır (widget), RSS gibi teknolojiler, sitelerin kendi aralarında işbirliği yapması amacıyla da SOA, XML, WebService gibi teknolojiler kullanabilmektedirler. Bu akımda, içeriğin sınıflandırılmasından (etiketleme-tagging) zenginleştirilmesine kadar (Örn: Wikipedia) her türlü büyük-küçük katkı teşvik edilir ve memnuniyetle karşılanır (3).
Bugün daha fazla endüstri, Web 2.0 teknolojilerini kendi altyapılarına entegre etmeye çalıştıkça, sosyal medya ile ilgili teknik yeteneklere dair talepler de artmaktadır. Bu meslek dalı için HTML, CML, CSS, Flash ve Javascript ile birlikte, .Net, AJAX ve PHP yetkinliklerinin ön plana çıktığını görüyoruz. Şirketlerin, müşterilere online platformlar üzerinden erişmek zorunda oldukları ve bu girişimi destekleyen uzmanların 2012’de de kar payını yönetmeye devam edeceği söylenmektedir. Bu meslek dalı için, bilgisayar veya yazılım mühendisliği ve üzerine bahsi geçen konularda kurslar ve e-öğrenme süreçleri ile kendi kendinizi yetiştirmeniz önerilir.
8. Güvenlik Uzmanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %32 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 17% alım yapılması planlanıyor.
CompTIA TCC tanımlamasına göre “Ağ Güvenliği Uzmanı”, yetkisi dâhilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; sunucuların, bilgisayar sistemleri ve çevre birimlerinin bir ağ yapısı altında kullanıldığı sektörlerde; teknik uzmanlığı ile ağ donanım, yazılım ve güvenlik sorunlarını izleyen ve teşhis eden, bu sorunları analiz ederek tecrit eden ve gideren, bu amaçla ağ güvenliği üzerine araştırmaları, önerileri, uygulamaları inceleyen ve yürüten, güvenlik amacıyla çoklu ortam ve dosya sunucularını, masaüstü bilgisayarları, yazıcıları, işletim sistemleri ve diğer ilgili çevre birimleri sürücü ve donanımsal yazılımları yama ve yükseltmeleri gerçekleyen, geliştiren, koruyan ve belgeleyen, lisans gereksinimlerini ve hukuki zorunlulukları sağlayan, ağ güvenlik protokollerini geliştiren ve koruyan, tüm sunucu ve iş istasyonları için kullanıcı hesapları ve kullanıcı e-posta adresleri oluşturan, izleyen ve saklayan, şirket felaket senaryoları talimatlarına uygun biçimde sunucular ve uç bilgisayarlarının yedeklerini tutan ve belgeleyen ve bu amaçla internet güvenlik uygulamaları geliştiren ve yöneten görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten nitelikli meslek elemanıdır.
Ağ güvenliği teknolojileri, bilgisayar ağınızı hırsızlığa, yetkisiz sızmaya, gizli iş bilgilerinin kötüye kullanılmasına, ağın kapanması ve hizmet kesintisinin neden olduğu sorunlara, Internet’ten kaynaklanan virüs ve kötücül yazılımların saldırılarına, yönetmeliklerle uyumsuzluk ve hatta yasal işlem risklerine karşı korur.
Güvenlik uzmanı, yetkisi dahilindeki donanımların fiziksel güvenliği, işletim sistemleri, uygulama ve veri güvenliğinden sorumlu olup tüm kullanıcıların yönetimini de gerçekler. Bu uzman tüm iletişim sistemi cihazlarının ağ güvenliğinden, ateş duvarı (Firewall) ve saldırı tespit sistemleri (Intrusion Detection Systems) ve şifreleme (Encryption) tekniklerinden, gizlilik (Confidentiality), özgünlük (Authentication), doğruluk – bütünlük (Integrity), mevcudiyet (Availability), reddedilme (Nonrepudiation), erişim kontrolü (Access Control) ve zamanında olma ( Timeliness) güvenlik servislerinden sorumludur.
Bilgi güvenliği konusunda eleman taleplerinde bir yıllık düşüş hareketi şaşırtıcı olabilir ancak güvenlik çoğu şirket için özellikle de BT stratejilerinin bir parçası olarak bulut bilişimle ilgilenenler için en yüksek seviyeli endişedir. Güvenlik konusunda eğitim olarak bilgisayar veya yazılım mühendisliği ve sunucu, ağ teknolojileri ve güvenlik sertifika programları önerilir.
9. Telekominikasyon Uzmanı
• Computerworld dergisine göre bu yetkinliğe sahip kişilerden 2010 anketinde %17 eleman alımı yapılması planlanmışken, önümüzdeki 12 ay içerisinde 9% alım yapılması planlanıyor.
ISCO standartlarında yapılan tanıma göre “Telekominikasyon Elemanı”, yetkisi dahilinde ve tanımlanmış görev talimatlarına göre; bilgi ve iletişim sistemleri kullanıcılarına yardım sağlayan ve bu amaçla yeni donanım ve yazılım kurulumunu gerçekleyen, bilgisayar, ağ ve iletişim teknolojileri sistemlerinin kurulmasını, işletilmesini ve korunmasını sağlayan, internet ve intranet siteleri ve sunucularının yapılandırılmasını, izlenmesini, yedeklenmesini ve veri kurtarılmasını sağlayan ve bu amaçla yazılımsal ve donanımsal olarak servis veren, ses, resim ve video kaydedilmesini, mixlenmesini, düzenlenmesini ve bu amaçla elektronik ve telekomünikasyon cihazlarının kontrolünü ve yönetimini sağlayan, radyo ve televizyon programları için verici ve yayın sistemlerini, uydu sistemlerini düzenleyen, izleyen ve kontrol eden, karada, denizde veya uçakta radyo iletişim sistemleri, uydu hizmetleri, multipleks sistemleri ve benzeri telekomünikasyon cihazlarının kurulumunu yapan, kontrol eden, muhafaza eden ve düzenleyen, devresi verilen özelliklerine göre, telekomünikasyon sistemlerinin üretim, kullanım, bakım ve onarım teknik denetimini sağlayan görevleriyle ilgili kullanıcı ilişkilerini ve mesleki gelişim çalışmalarını yürüten nitelikli meslek elemanıdır.
Şirketlerin iletişim sistemlerini voice-over-IP tekniği ile geliştirmek için agresif bir gündemi olduğu bilinmektedir. Bu sebeple önümüzdeki yıl da haberleşme uzmanlıklarıyla ilgilenmeleri doğal karşılanmaktadır. Bu meslek dalı için eğitim önerisi elektronik veya bazı üniversitelerde bulunan telekomünikasyon mühendisliği ile başlamaktır. Bu eğitim sonrasında haberleşme ve ağ teknolojileri üzerine sertifika programları düşünülebilir. Özellikle IP telefon sistemlerine ait bilgi, beceri ve yetenekleri olan elemanlara ve Cisco IPCC çağrı merkezi sistemlerine aşina olan kişilere talep olacağı düşünülmektedir.
Önümüzdeki yıl için ABD ekonomisinde kriz beklentisi endişeleri olmasına rağmen Computerworld’ün tahmin anketinde vurgulanan üç yıllık işe alım planları, BT işe alım bütçelerinin genişletildiğini göstermektedir. Şirketler bugünlerde, maliyet tasarrufundan ziyade yenilenmenin önem taşıdığını, verimliliği arttırarak maliyeti düşürebileceklerini düşünmektedir.
Meslek seçiminiz ne olursa olsun iş arama sürecinde size son derece yararı olacak ve iş hayatında sizi diğer insanların önüne geçirecek, dünyada artık her meslek dalında aranan ve 21. yüzyıl yeni ekonomisine ait evrensel standartları e-Beceriler ve e-Yeterlilikleri ayrıca incelemenizi dilerim. (4)
